"Niegrzeczne dziecko", czyli parę słów o zaburzeniach zachowania

Designed by Rawpixel

Zaburzenie zachowania u dziecka to trudności związane z przestrzeganiem norm społecznych, reguł lub zasad, które utrudniają funkcjonowanie w domu, szkole lub społeczeństwie. Objawy mogą obejmować agresję wobec innych osób, niszczenie mienia, kradzieże, kłamstwa, czy częste łamanie zasad. Dzieci z zaburzeniami zachowania często mają trudności z kontrolowaniem emocji i impulsywnością, co może prowadzić do konfliktów z otoczeniem.

Przykładowo, dziecko może regularnie wdawać się w bójki w szkole lub ignorować polecenia nauczycieli, a w domu często wybuchać gniewem. Takie zachowania zwykle nie wynikają ze „złego charakteru”, lecz mogą być efektem problemów emocjonalnych, trudności rodzinnych, czy czynników biologicznych. Wczesna pomoc psychologiczna jest kluczowa, aby pomóc dziecku zrozumieć swoje emocje i zachowania oraz wspierać je w radzeniu sobie z trudnościami.

Poniżej przedstawiam kilka pomysłów jak rodzice mogą wesprzeć dziecko borykające się z zaburzeniami zachowania:

1.Spędzaj z nim czas

Postaraj się poświęcić swojemu dziecku czas każdego dnia (choćby kilka minut) i całkowicie się na nim skupić. Zajęcia, które lubi, to świetna okazja, by zbliżyć się do siebie. Więzi, które zbudujecie, pomogą mu w rozwoju emocji i poczucia własnej wartości. Pamiętaj, kiedy dziecko nie zwróci na siebie uwagi w pozytywny sposób, często zaczyna szukać jej w negatywnych zachowaniach.

2. Jasne oczekiwania

Ustal zasady, które będą zrozumiałe i do przyjęcia dla dziecka. Zbyt dużo zasad może go przytłoczyć, 5-10 wystarczy. Zrób z nich listę (może plakat?), do której będziesz się odnosić, omawiając zachowanie. Przedyskutujcie je razem, wyjaśniając, co się stanie, gdy zasady będą przestrzegane, a co, gdy nie.

3. Ustal rutynę

Rutyna daje dziecku poczucie bezpieczeństwa i przewidywalności. Jeśli dziecko wie, co i kiedy ma robić, czuje się bardziej komfortowo. Ustal codzienne rytuały, np. poranny plan wychodzenia do szkoły – to pomoże uniknąć chaosu.

4. Sen jest bardzo ważny

Dzieci, które nie śpią wystarczająco, stają się zmęczone, rozdrażnione, mają problem ze skupieniem. Upewnij się, że dziecko ma odpowiednią ilość snu, a przed snem zorganizuj spokojny rytuał (np. ciepła kąpiel, czytanie książki).

5. Bądź konsekwentny

Kluczowe jest, abyś trzymał się ustalonych zasad, nawet jeśli czasem jest to trudne. Konsekwencja pomaga dziecku w nauce, co jest akceptowalne, a co nie. Warto stosować nagrody, np. naklejki na specjalnym plakacie, za dobrą postawę.

6. Mów o zachowaniu, nie o dziecku

Zamiast mówić „jesteś niegrzeczny”, lepiej skupić się na zachowaniu, np. „to zachowanie nie było w porządku, ale możesz spróbować zrobić to inaczej – np. zareagować spokojnie”. Dzięki temu dziecko zrozumie, że nie jest złe, ale musi poprawić swoje zachowanie.

7. Pozostań spokojny i empatyczny

W trudnych chwilach, kiedy dziecko jest zdenerwowane, twoje zachowanie może go uspokoić. Zamiast reagować na emocje dziecka złością, staraj się zrozumieć, co się za nimi kryje. Powiedz na przykład: „Widzę, że jesteś zdenerwowany – może nie chcesz się teraz ubrać, bo chcesz jeszcze chwilę pobawić się?”. To pomoże mu wyrazić emocje i poczuć się zrozumianym.

8. Przydzielaj obowiązki

Dzieci uczą się odpowiedzialności, gdy mają zadania, które mogą wykonać w domu. Niezbyt trudne obowiązki, np. ustawienie talerzy na stole, rozweselą dziecko, bo poczuje się ważne w rodzinie. A przy okazji będzie wiedziało, że za wysiłek można dostać małą nagrodę.

9. Używaj pozytywnego języka

Zamiast mówić „Nie biegaj po domu!”, spróbuj: „Zamiast biegać, możemy pobawić się w...”. Dziecko czuje, że nie jest ograniczane, a jego energia znajduje ujście w innych, pozytywnych działaniach.

10. Zaoferuj wybór

Daj dziecku poczucie kontroli nad sytuacją. Zamiast narzucać, co ma zrobić, zaoferuj wybór, np. „Jeśli nie chcesz dziś posprzątać zabawek, to zrobimy to po obiedzie, ale jeśli teraz je posprzątasz, pójdziemy na spacer po kolacji”. Dziecko poczuje, że ma wpływ na decyzje, co zmniejszy opór przed wykonywaniem zadań.